بررسي و تجزيه و تحليل مفاهيمي كه جنبه‌ي انتزاعي آنها قوي است، كار سخت و دشواري است. از اين رو آنچه گفته مي‌شود تنها مي‌تواند پرتوي بر موضوع افكند و قدري آن را از ابهام اسطوره به درآرد و آفتابي نمايد. بنابراين پژوهنده هرگز نمي‌تواند به تحليل نهايي دست يابد و به حل مسئله كام‌ياب گردد. مفاهيمي چون اورمزد، فروهر و فرّ در فرهنگ ايران باستان در زمره‌ي رمزگان فرهنگي پايا و ديرپاييند كه درك دقيق معنا و كاركرد آنها بسيار دشوار به نظر مي‌آيد. اين سه مفهوم از ادراكات ذهني بسيار معروف فرهنگ ايراني‌اند كه مشخص كردن مفهوم درست و دقيق آنها بسيار مشكل است.
بايد دانست كه پديدار شدن چنين مفاهيم غني و عميقي در تعامل با فرهنگ‌هاي ديگر در افق انديشه و آيين ايراني نمود پيدا كرده است و در شكل‌گيري آنها علاوه بر باورهاي آرياييان كوچرو، ميراث فرهنگي آسياي غربي (تمدنهاي ميان روداني و شايد عقايد بوميان نجد ايران) دخيل‌اند. هرچند نحوه‌ي در هم آميختن اين عقايد و ميزان نفوذ آنها در ظهور چنين مفاهيم بلندي بر ماروشن نيست. مي‌دانيم خدايان بين‌النهريني وجودي زميني داشتند، ولي ايزدان آريايي و نيز بسياري از تجليات ذهني آنها فاقد قالب مادي بودند و جنبه‌ي مينوي داشتند. از همين منظر است كه مي‌توان گفت تجسم مفاهيم در كالبد نمادها در دوره هخامنشي تحت تأثير و نفوذ فرهنگ‌هاي غني ميان رودان بوده است. فرهنگي كه بر غنا و ژرفاي فرهنگ پارسي افزود و آن را جهاني كرد. يكي از نمادهايي كه هخامنشيان از بين‌النهرين اقتباس كردند. نماد بالدار (با نيم‌ تنه‌ي انساني يا بدون نيم‌تنه) است. از سده هيجدهم به اين سو پژوهندگان و باستان‌شناسان سه تعبير از اين نگاره به دست دادند. عده‌ي پرشماري از دانشوران غربي اين نقش برجسته را در هنر و معماري هخامنشي تصوير اهورامزدا يا نماد او دانستند. برخي چنين نگار كنده‌اي را مظهر فروهر تفسير نمودند و تعداد معدودي هم آن را نماد فرّكياني و فرّ ايراني قلمداد كردند. قبل از آنكه چنين تفاسيري را به بحث بگذاريم، در اين بخش معناي اهورامزدا، فروهر و فرّ را در فرهنگ ايران باستان مورد بررسي قرار مي‌دهيم.

اهورامزدا
اهورامزدا از دو جزو تركيب شده: اهوره و مزدا:(۱۰۵) اهوره به معناي «برتر» و «بزرگ» و مزدا به معناي «خرد» و «فرزانگي» است. بنابراين اهوره‌مزدا به معناي «سرور خردمند» و سرور داناست. اين خردمند برتر ايزدي پيش زردشتي است كه زرشت او را جايگاهي رفيع بخشيد و ديگر ايزدان را فروتر از او قرار داد. اهورا مزدا، اهورمزد، اهوره‌مزده، اورمزد، اوهرمزد و هرمزد گونه‌هاي يك نام يگانه در ادوار زماني مختلف‌اند. نگارنده براي سهولت كار صورت نگارشي اورمزد (كه در سنگ نگاره‌هاي هخامنشي به كار رفته) و اهورامزدا را بر ريخت‌هاي ديگر ترجيح مي‌دهد و در سراسر اين نوشتار به كار برده و مي‌برد. اهورامزدا پروردگار بزرگ و توانايي است كه هم در اوستا، كتاب سپند ديني زردشتي و متون پهلوي مورد ستايش قرار گرفته و هم در كتيبه‌هاي هخامنشي تكريم شده است. آنچه در زير مي‌خوانيد اجمالي است و نمي‌تواند عمق و ژرفاي اين مفهوم متعالي را بكاود، بلكه بيشتر تشابهات و تفاوت‌هاي اورمزد را در دين بهي و آيين پارسي برمي‌رسد و مي‌سنجد.