تربیت و شکل ‌گیری شخصیت افراد به ویژه نسل جدید، تحت تأثیر عوامل مختلف درونی، بیرونی و حتی عوامل فوق طبیعی قرار دارد. عوامل گوناگون مؤثر در تربیت، هر کدام در جای خود مهم و دارای درجه خاصی از تأثیر است. در این میان دو عامل خانواده و مکتب یا مدرسه نقش بسیار برجسته ای نسبت به دیگر عوامل دارند و در واقع این دو هستند که شخصیت افراد را شکل می ‌دهند. خانواده نخستین محل تعلیم و تربیت و عرصه‌‌ آموزش برای تمام افراد است. اینجاست که بخش اعظم سلایق و علایق، شخصیت‌ و الگو‌های رفتاری افراد شکل می ‌گیرد. مدرسه به عنوان مکمل خانواده، کانونی است که در آن افراد همراه با تعلیم و کسب معلومات، تربیت می ‌شوند.در مدرسه نیز عوامل مختلفی وجود دارند که در امر تربیت مؤثرند از قبیل برنامه‌ های ‌درسی، مواد آموزشی، سازمان مدرسه و امکانات آموزشی آن؛ ولی هیچ یک از اینها به اندازه معلم، چه به لحاظ آموزشی و چه تربیتی اهمیت ندارد، زیرا این معلم است که به همه‌ آن عوامل جان می‌ بخشد و آنها را سودمند و نتیجه ‌بخش می ‌گرداند. همچنین اوست که   نسل ‌ها را به همدیگر ارتباط می‌ دهد، فرهنگ جامعه را حفظ می‌ کند، و در صورت نیاز تغییر می ‌دهد و تکامل می‌ بخشد، به رفتار دانش ‌آموز شکل می دهد و افراد مورد نیاز جامعه را تربیت می‌ کند.