دلایل و ضرورت ورود چاپ به ایران
کتاب در ایران از طریق خوشنویسی و نسخه نویسی تکثیر می شد و هم اینک در کتابخانه های کشور از این گونه کتابها زیاد است. در دوران قاجار بعد از بازگشت محصلان ایرانی از اروپا و گسترش افکار و نظریات جدید در زمینه های مختلف آموزشی، علمی و فرهنگی که حاصل تجارب آنها از تحصیل در غرب بود، ضرورت تاسیس مدارس جدید به شیوه غربی و آموزش جوانان از اقشار مختلف مورد توجه قرار گرفت. با تاسیس دارالفنون و دیگر مدارس، از آنجایی که اصیل ترین ابزار و مواد آموزشی در مدارس جدید کتاب بود، نیاز به تاسیس چاپخانه هایی در کشور برای چاپ و انتشار کتابهای درسی و سایر مکتوبات احساس شد.
دوره کتاب خطی تقریبا با آمدن صنعت چاپ به ایران به سر می رسد. سابقه چاپخانه در ایران به عهد صفویه می رسد که این چاپخانه درجلفای اصفهان توسط خاچاطور گیساراتسی تاسیس شد (۱۶۳۶م) و اینک بعضی از آثار چاپی آن در موزه کلیسای وانک جلفا موجود است. اولین کتاب (زبور داوود) ایران در این چاپخانه به چاپ رسیده است که تاریخ آن به ۲۰۰ سال بعد از اختراع گوتنبرگ می رسد. در سال ۱۲۲۷ ه.ق مقارن با سلطنت فتحعلی شاه قاجار، اولین چاپخانه سربی در تبریز ایجاد شد و اولین کتابی که در آن به چاپ رسید کتاب فتح نامه تالیف میرزا ابوالقاسم قائم مقام بود. تا قبل از تاسیس این چاپخانه کتب چاپی فارسی و عربی در هندوستان، مصر و شهرهای اروپایی انتشار می یافت و سپس وارد ایران می شد. نخستین چاپخانه سربی در تهران در سال ۱۲۳۹ ه.ق دایر گردید که از جمله آثاری که در آنجا به چاپ رسید می توان به کتاب محرق القلوب اشاره کرد. صنعت چاپ در زمان ناصرالدین شاه رواج بیشتری یافت و کتب متعددی در آن زمان به چاپ رسید. اولین کتاب چاپ سنگی ( قرآن مجید ) که در سال ۱۲۴۸ه.ق به چاپ رسید، نتیجه همین ترویج است.
تاریخچه چاپ سنگی
در سال ۱۷۹۸م، آلویز سنیفلدر  یک ماشین ساده و کوچک دستی برای چاپ لیتوگرافی اختراع کرد. درسال ۱۸۰۸ م این اختراع برای تکثیر طرح های آلبرت دورر  آلمانی وارد بازار شد. این اختراع پس از ۳۴۶ سال از اختراع چاپ توسط گونتبرگ (۱۴۵۲ م) به منصه ظهور رسید.
چنانچه از مواخذ و منابع برمی آید، چاپ سنگی ده سال بعد از ورود چاپ سربی وارد ایران شد که در این باب عباس میرزای نایب السلطنه پیشقدم بود. وی در سال ۱۲۴۰ ه.ق میرزا جعفر تبریزی را به مسکو فرستاد تا صنعت چاپ سنگی را بیاموزد و وسایل و ابزار لازم را به تبریز آورد. پایتخت از تبریز پیروی کرد و میرزا صالح شیرازی را به همین منظور به سنت پترزبورگ روسیه فرستاد. اولین کتابی که میرزا اسدالله شیرازی در تبریز به چاپ رسانید، قرآن کریم (درسال۱۲۴۸ ه.ق) و کتاب بعدی زادالمعاد (درسال۱۲۵۱ه.ق) بود. در سال ۱۲۵۹ ه.ق اولین کتاب مصوری که با چاپ سنگی درآمد، کتابی با عنوان لیلی و مجنون مکتبی شیرازی بود که چهار تصویر داشت. درهمین سال کتاب معجم فی آثار کتاب العجم تالیف میرزا فضل الله الحسین با چاپ سنگی از چاپ گردید. پنج سال بعد به دستور محمد شاه قاجار، چاپخانه میرزا اسدالله از تبریز به تهران انتقال یافت و اولین کتابی که در آنجا به چاپ رسید، دیوان شعرعبدالوهاب نشاط  بود. متاسفانه هیچ نمونه چاپی از دستگاه چاپ سنگی که میرزاجعفر تبریزی به ایران آورد و در تبریز به کار انداخت، در دست نیست.
در سال ۱۲۵۲ه.ق، چاپخانه دیگری به منظور چاپ اولین روزنامه فارسی زبان ایران در پایتخت تاسیس شد. این روزنامه توسط میرزا صالح شیرازی چاپ و”کاغذ اخبار” نامیده شد. پس از انتشار روزنامه میرزا صالح شیرازی در تهران، به واسطه نیاز به روزنامه های گوناگون و کتب علمی، ادبی و تاریخی، چاپخانه هایی در اصفهان، شیراز، ارومیه و شهرهای دیگر تاسیس گردید. پس از فوت میرزا صالح شیراز

شامل۹۵صفحه